بررسی و ارزیابی آثار اقتصادی- اجتماعی و اکولوژیکی احداث سد حنا از دیدگاه اهالی شهر حنا

بدون آب زندگی بر روی کره زمین بی معناست، به همین دلیل قرن حاضر را می توان قرن مبارزه برای مالکیت آب دانست. با توجه به رشد سریع جمعیت و افزایش نیاز آبی اعم از مصارف شرب، صنعت و کشاورزی، برنامه ریزی مناسب در راستای استفاده بهینه از منابع آبی، امری ضروری می باشد. امروزه یکی از پایه های اصلی در توسعه کشور های مختلف جهان آب است. در شرایط کنونی آب به عنوان مسئله اساسی در توسعه و رونق اقتصادی و رفاه اجتماعی محسوب می شود. درهمه کشورهای جهان سدها با اهداف مختلفی مانند ذخیره آب، تولید برق، آبیاری، کاهش سیلاب و غیره ساخته می شوند. تقریباً 60% رودخانه های بزرگ جهان توسط سدها قطع شده و اثرات قابل توجهی بر روی محیط زیست منطقه و جوامع ساکن وابسته گذاشته است. این مطالعه از دیدگاه اهالی شهر حنا از شبکه آبیاری سد به بررسی اثرات احداث سد شامل اثرات اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی سد حنا در شهرستان سمیرم پرداخته است. تعداد ساکنین 4715 نفر می باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 200 نمونه آماری مشخص شده و با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه اطلاعات بدست آمده است. روایی ابزار تحقیق از طریق تایید گروهی از متخصصین مرتبط و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای قسمت های مختلف اقتصادی84%، اجتماعی71% و اکولوژیکی 75% محاسبه شد. همچنین اثرات این پروژه توسط شبکه های بیزین نیز مورد ارزیابی قرار گرفته اند. در این بررسی برای شناسایی وارزیابی اثرات سد، کلیه ی اثرات اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی پروژه بررسی و روابط علی و معلولی بین این اثرات تعیین شد. برای تشکیل شبکه بیزین از نرم افزار netica، استفاده گردید. با توجه به نتایج حاصل آزمون ویلکاکسون وt تک نمونه ای میزان رضایت مندی نسبتا خوبی در بعد اقتصادی شامل تخصیص تمام آب به بخش کشاورزی، افزایش سطح زیر کشت، بهبود درآمد کشاورزان، افزایش ارزش املاک و زمین ها حاصل شده است. همچنین در بعد اجتماعی عدم رضایت اکثریت بهره برداران از مدیریت دولتی حاکم بر منابع آب و نحوه توزیع آن می باشد. ضمن اینکه در بعد اکولوژیکی نیز تاثیر مثبت در آبدهی قنوات و چشمه ها و بهبود سرسبزی و زیبایی منظر داشته است. همچنین نتایج آزمون همبستگی نشان داد با بالا رفتن اعتماد کشاورزان به مسئولان، رضایت کشاورزان نسبت به احداث سد بیشتر می شود. ضمن اینکه نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که با احتمال 42% قدرت پیش بینی می توان عوامل موثر بر رضایت مندی کشاورزان از اجرای پروژه های تامین آب در منطقه را به ترتیب اهمیت و براساس مقدار beta به افزایش دبی قنات وچشمه ها 255/.، ایجاد تنوع در کشت محصولات 208/.، شاخص کاهش آلودگی آب 206/. و تخصیص منصفانه آب بین کشاورزان 176/. مرتبط دانست. با استفاده از شبکه های بیزین ارزیابی عوامل موثر و میزان تاثیر هر کدام از آنها در اثرات نهایی منطقه، توسط این مدل نمایش داده شد. اثرات منطقه در سه دسته ی بالا، متوسط و پایین طبقه بندی می شوند، نتایج بیانگر این بود که بیشتر اثرات در این منطقه در طبقه ی بالا با ارزش کمی 6/51% جای دارند. همچنین طبقه متوسط با ارزش کمی 4/40% و طبقه پایین با ارزش کمی 05/8 می باشد. در نهایت نتایج آنالیز حساسیت برای گره نهایی منطقه نشان دهنده ی این موضوع بود که اثرات اقتصادی بیشترین تاثیر و پس از آن اثرات اجتماعی و در سطح بعدی اکولوژیکی اثر قابل توجهی روی آثار نهایی ناشی از بهره برداری و احداث سد حنا دارند.